САЛОНСКА ПРОСТИТУТКА

Иако на некои мои “обожаватели” тоа веројатно нема да им се допадне, не еднаш сум зборувал и за себе во смисла на онаа народната дека “на будалите отпосле им текнува”. Јас, на пример, никогаш не сум изјавил (како што направија некои водачи на македонските партии, што како габи по дожд се појавија во деведесеттите) дека во Сојузот на комунистите на Македонија (СКМ) сум влегол затоа што сум морал, затоа што такво било времето. Не! Татко ми (Бог да го прости!) загина на страната од “црвените” и тоа (по принципот на идентификација) во основата го определи и мојот политички избор. Згора на тоа, искрено верував во идејата за еднаквост на луѓето, што комунизмот додатно ми го направи мошне пожелен социјален проект. Тоа го мислев и сî уште го мислам. Друго е прашањето за неговата остварливост. Требаше да ми се случи 1983, мојот реферат на советувањето на југословенското здружение за кривично право и криминологија, партиско-полициската хајка што “свесните сили” (предводени од некои денешни алтернативни демократи), за мене конечно да ми светне дека сум туѓо тело во тој СКМ. Одненадеж се видов себеси опколен со малограѓански користољупци, на кои сî им беше поважно од изградбата на справедливо општество на еднакви луѓе. Затоа, себеси никогаш не сум се сметал за “дисидент”, а искрено ми пречело кога други ме прогласувале за таков. Еднаш, кога ме интервјуираше во својство на лидер на Лигата за демократија, еден новинар малициозно ме потсети: “И бие бевте комунист!”. “Зошто зборувате во минато време (одвратив), сите што ме познаваат знаат дека бев и останувам пасиониран љубител на научната фантастика!”. Новинарот веќе не го спомна моето комунистичко минато. А и да сакаше, немаше што да праша: освен што бев негов член, со тој сојуз немав ништо заедничко. И тој (сојузот) тоа добро го знаеше: за четврт век во него никогаш не вршев никаква барем малу поистакната функција. Значи, не бев во “номенклатурата”.
Сега дојдоа некои други времиња: слобода, демократија, па секој може да зборува што сака. Особено, ако луѓето пред кои тоа го прави не знаат ништо за неговото “светло минато”. Така, деновиве читам во весниците, мојот стар школски другар и некогашен пријател, министерот за култура д-р Димитар Димитров, пред бугарската јавност се претставува себеси како страдалник на комунизмот. Прва мисла што ми се врза за она што го читав беше нешто што тој самиот во една пригода ми го кажа: кога во седумдесеттите години идејно го “диференцирале”, тој (верувале или не!) извршувал ни повеќе ни помалу туку 14 (со букви: четиринаесет) релативно значајни функции во македонска идеологија и култура. Бил, значи, мошне високо рангиран член на македонската (како што самиот вели) “тоталитаристичка” номенклатура. Денес, кога пред бугарската јавност го претставуваат како наш “најтврд диседент, чии ставови излегуваат на виделина дури сега, кога се уриваат бариерите меѓу македонската и бугарската култура”, прво што ми паѓа на памет е дека некој прави ужасна збрка со оваа синтагма, па намерно или несвесно под “уривање на бариерите” подразбира слобода за македонските изроди (какви што имало отсекогаш и од кои, патем речено, македонскиот народ најмногу и страдал) да се борат за својот идеал - да бидат бугарски измеќари! Меѓу мене и бугарскиот народ таков ѕид никогаш немало. Додека односите на некогашна Југославија и Бугарија беа на најниско можно ниво, јас долги години се допишував со една момичка од Софија (Красимира Михајлова, ул. Иван Вазов бр. 27). Јас í пишував на македонски, таа мене на бугарски. Ми испраќаше книги што и ден денес ги чувам како реликвија. На првата страница од ПОД ИГОТО на Иван Вазов ми напишала: “На Георги за Нова година - Красимира (1.1.1957)”, додека на истото место од збирката СТИХОТВОРЕНИЈА на Димчо Дебелјанов со убав краснопис стои: “За спомен на Ѓоко от б’лгарската му пријателка Красимира (30.11.57)”, а како сведоштво за своите пријателски чувства додала стих од авторот “...Светлија спомен за теб е кат книга лјубима, деноношно пред мен е разотворена тја...”
Сî ми се чини дека, ако мојот некогашен пријател, министерот д-р Димитров, не се дружел со Бугарите за време на “великосрпската комунистичка идеологија”, кога омразата кон Бугарија била услов за професионална и социјална промоција, а “катранот на омразата” се преточувал во научните и уметничките “пискарање” и во соодветните кариери, тој (како и секогаш, впрочем) водел сметка токму за својата професионална и социјална промоција што ќе го доведе до оние фамозни 14 функции. Кога сме веќе кај “пискарањата”, јас, да речеме, никогаш не сум помислил, а камоли кажал дека Венко Марковски е “салонска проститутка”, а д-р Димитров тоа не само што го помислил, туку и го напишал во својата книга “Македонски работи” (Скопје, 1991, стр. 35). Можеби, затоа, неговата дополнителна памет и доцна разбудена бугарска свест ќе го натераат да фрли онолкави пари за проектот “Македонски фауст”, со кој залудо се обидува да измоли прошка за гревот спрема Венко.
Од Софија ни пристигна известување и за најстрашното злодело на македонскиот “тоталитаризам”, што д-р Димитров го натерал во бегство од својот род - во дебугаризација! Господи! Да видиш, да не веруваш! Тоа го вели новоосвестениот Бугарин (1999), кој само осум години порано (во истите МАКЕДОНСКИ РАБОТИ, стр. 91, заб. 43) ги прекорува Венко Марковски и покојниот Димитар Митрев затоа што велеле “мироглед” наместо “поглед на свет”, “искуство” – наместо: “уметност”, “художник” – наместо: “уметник”, што се должело на нивното школување во Бугарија! Поинаку речено, да се школувале во Белград немало да употребуваат вакви грдомазни бугаризми. Може ли некој да ми помогне да разберам кој го градеше ѕидот меѓу Бугарите и Македонците. Сî ми се чини дека д-р Димитров има малу поголем удел во тоа од омразените србокомунисти. Само, пусти мазохизам на самозаборавот! Арно ама, книгите на докторов сведочат за сето она што тој настојува да се заборави.
И конечно (иако не најмалу важно!), на софиската промоција, нашиот министер, д-р Димитров, демонстративно одбива преведувач (во духот на доктрината дека е нонсенс преведување од бугарски на бугарски). Притоа, не е јасно зошто воошто дозволил книгата да му се преведе на бугарски. Ако не ни треба преведувач кога зборуваме, уште помалу би требало да ни треба кога читаме. А и - што ќе им е преводот на тој национално просветителски трактат на Бугарите кога тие, според др Димитров, од неговата книга тешко дека ќе научат нешто ново за нашите заеднички предци, за кои најверојатно знаат повеќе од нас Македонците. А токму тука е неговата најголема грешка (Несвесна? Не верувам: Димитар може да сî обвини за сî, само не за глупост. Тој е умен човек.): претците ни се навистина заеднички, но заткарпатски, старословенски, а не бугарски (како што претендира бугарската мегаломанштина). Притоа, Бугарите имаат нешто што ние Македонците го немаме – по некој татарски ген!

Ѓорѓи Марјановиќ