ЉУБОВТА Е САМО РАЈ

На 11 октомври 1996 година, во 15,05 часот, веројатно за да ни го разубави големиот (празничен) ден, МРТВ-ата емитуваше некакви ѓоа-народни песни (секоја чест на првоиспеаната, што навистина беше и народна и - убава!), од кои една ми го привлече вниманието со најневозможниот рефрен (небаре смислен од некој несвршен гимназијалец): “Љубовта е само рај”. Првата асоцијација ми беше еден другар од гимназијата што си замислуваше дека ќе стане поет со стихови од типот на : “Вардар тече / и камења влече. / Ој Вардаре, реко милна, / ти си многу силна.” И се сетив на пророштвото на Данило Киш дека “кичот ќе ги сотре Србите”. Со оглед на големината на македонскиот надодец и неговата масовна преданост на кичот, ние сме на најдобар пат таа жална судбина да ја доживееме пред нив: каде и да мрдне човек ќе налета на српскиот (поретко на македонскиот) кич.
Особено, ако се возите со автобус кон Битола или Охрид, сеедно. Веројатно не е поинаку и на другите дестинации! Со саати, без престан (и без милост!) ќе ве бомбардираат само и единствено со “новокомпонирана” музика од најодвратен тип. (Од радио или од касети, сеедно.) Сî во стилот на оној антологиски крик на очаеност: “Отишо си, сарму пробо ниси!” Ако случајно му се обратите на возачот со молба да ве поштеди макар за малу од таа тортура, не ретко тој (во најдобар квази-демократски манир) ќе им се обрати на другите патници со реторичкото прашање дали да ја исклучи музиката, а одговорот е, се знае: “Терај, мајсторе!” и баханалиите на простотијата и невкусот продолжуваат.
Еднаш, на крајот од патувањето Охрид-Скопје, по трииполчасовна масажа на ушите, душата, а особено на нервите, не можев да се воздржам да не го пецнам возачот: “И другиот возач ли е Србин?” (Прашањето подразбираше дека тој секако е тоа.) “Обајцата сме Македонци!”, зачудено ми одговори. А кога реков: “Убави Македонци сте ми вие што три и пол саати нѐ давите само со српски кафеански тралалајки!”, тој ме погледна нескриено непријателски и презрително изговори: “Жали се!”
И беше прав: ако сакаш да бидеш тоа што си, не вози се со автобус. Тоа е превозно средство на Балканот, па сѐ во него мора да биде балканско (чистотата, пристојноста, музиката).
Во некои други, добро уредени држави, има прописи и за тоа што смее, а што не смее да се пушта преку разгласните уреди на автобусите и возовите. Има прописи и за бројот на децибелите со кои смее да се бомбардира патникот. И нема никаква демократија (гласање, акламации, “Терај, мајсторе!”) за тоа дали едно јавно превозно средство ќе се претвора во балканска крчма или не. Се знае, демократијата значи нешто друго и се одвива другаде. Местото не и е во автобус.
Пред некоја година отидов во Лондон на една алтернативна конференција за Југославија (што се одржуваше паралелно со официјалната). Од аеродромот Гетвик до градот се возевме со минибус и, се погоди, јас да бидам сместен најдалеку од сите, така што на крајот останав сам со возачот. Во еден момент слатко се изнасмеав кога момчето (имаше дваесетипет-шест години!) смртно сериозно ме праша дали смее да запали цигара, а кога тој се зачуди на моето смеење, му реков дека во мојата земја е обратно: патниците не смеат да пушат, но затоа возачот, кондуктерот (понекогаш и некој трет, што им прави друштво) пушат “како Турци” за сето време на возењето. Кај нив, ми рече со најсериозен можен тон, компанијата отпуштала од работа ако некој муштерија се пожалел дека сте пушеле. Кај нас, шоферот комушто нешто ќе му забележите нешто, ќе ве погледне “како крава мртво теле” (би рекле Кумановци) и ќе ви го отсече она слободарско: “Жали се!” Да се знае кој е газда!
Некој (од тие што имаат трпение да го дочитаат овој текст) можеби ќе се запраша што ми текнало денес да пишувам за шофери и српски тралалајки кога во оазата на мирот има толку поважни проблеми. Министри се растрчале наоколу по оружје, резултатот од осамостојувањето се нови петстотини милиони долг што ќе ги враќаат внуците на оние што ќе останат да живеат во Македонија (а добро се знае кои ќе останат!), одненадеж, врз психолошка основа, масовно ни се трујат ученичиња од една национална припадност што не смеам да ја именувам како што таа самата себеси се именува... А јас: шофери, па шофери (наши и англиски), српски (и македонски) тралалајки!
Е, па, се си има причина! Минатата среда во редакцијата на весникот што го држите в раце беше одржан состанок на кој на колумнистите (а тоа сум и јас, нели!) им беше речено што смеат, а што не смеат да пишуваат пред локалните избори за да не влијаат врз гласачите. Јас по обичај не бев на тој состанок (мразам состаноци!) и не би можел да се заколнам дека токму тоа и токму така било речено. Просто: јас така разбрав. И затоа сега нема да го прашувам министерот на војската што барал во Ниш (наводно рекол: не бил по оружје, туку да преговара за границата! Види мајката! А јас се мислев дека за тоа е формирана и надлежна една посебна државна комисија!?). Нема да се р'чкам ни со партиите на она национално малцинство со (за нас!) забранетото име. Барем не во врска со постојаното труење на припадниците на нивната “народност”. Ниту министрите за финансии и генералните гувернери, чијашто единствена работа е да бркаат кредити (со грејс периоди од по десет години и поволни каматни стапки). Да не ги збркам локалните избирачи повеќе одошто самите ќе се збркаат кога ќе појдат да гласаат според избирачките списоци што се јавни само за определени овластени службеници (по можност СДСМ-овски определени). Ете, затоа решив да си ја одморам душичката со љубовта што била само рај (или авторот, можеби, сакал да каже нешто друго па направил збрка со редот на зборовите).

Др Ѓорѓи Марјановиќ