И СО ЦРНИОТ ЃАВОЛ, АКО ТРЕБА!

Повеќепартизмот во Македонија се јави во вид на едно чудо минијатурни групи, што понекогаш не беа дури ни едномисленички, а себеси сепак се нарекуваа партии. Имавме и социјалдемократски, и христијанско-демократски, и народни, и работнички, и просветно-работнички, и селански (земјоделски), и републикански, и монархистички, и југословенски, и турски, и српски, и ромски, па дури и партии за човекови права. (Се чудев само, како тоа не добивме и некоја бугарска партија! Да речеме: СК - Движење за Бугарија. Или Демократска партија на Бугарите во Македонија!).
Некои од овие партии ги основаа луѓе што и во стариот режим застапуваа некакви откачени, опозициони ставови, други настанаа по директива на дотогаш единствената партија (и нејзиниот ангел чувар: државната безбедност!) за да и се парира на вистинската опозиција и да се предупреди опасноста од пропаѓање на комунизмот (слично на она во Полска, ДДР, Чехословачка, Унгарија). Трети беа плод на амбициите на некои (неостварени!) анонимуси, кои конечно добија прилика јавно да проговорат, дури и кога немаа што да кажат, да даваат изјави и соопштенија, да се сликаат за весници и телевизија. Четврти и не беа партии, зашто зад нивните наумничави, не ретко и душевно растроени основачи, не стоеше никој. Кога нивните водачи почнаа да одат голи по европските престолнини и тамошните домаќини конечно водоа со кого имаат работа.
Не многу долго по основањето, во првата вистинска опозициона партија, некогашната Лига за демократија, се дојде до сознанието за потребата од обединување на опозицијата. На еден состанок на Извршниот одбор на долго и на широко се зборуваше за потребата од коалиција (и со црниот ѓавол, ако треба, само да се соборат комунистите!). За волја на вистината, и во Лигата имаше противници на оваа идеја (ѓаволот, наводно, бил и премногу црн!).
Било како било, ден-два по тој важен состанок, Претседателот на Лигата беше почестен со покана за разговор на највисоко ниво, каде што, без многу дипломатија, му беше речено дека се знае (веќе!) за идејата за обединување на опозицијата и се изрази чудење од готовноста на една толку угледна граѓанска партија да оди во коалиција со најгрдите националисти во земјата, дека тоа за неа ќе значело загуба на имиџот, итн. итн. Поканетиот, кој никогаш не боледувал од особена скромност, се повика (ни повеќе ни помалу!) на сер Винстон Черчил, аристократот што на времето направи сојуз со Сталин. На слични негодувања и исчудувања во неговата земја ли, однадвор ли, тој одговори со убавата англиска смисла за сарказам: “За да го сотрам Хитлер, ќе одам во сојуз и со црниот ѓавол!”
На поканетиот му беше ставено на знаење дека има суштествена разлика помеѓу Хитлер и комунизмот итн. итн. Во функција на минирање на можната коалиција, на состанокот паднаа и некои други (научно-фантастични) понуди, што беа очигледно неразумни како за оној што ги правеше, така и за оној комушто му беа наменети. Било како било, беше јасно дека власта (со полно право, впрочем) се плаши од евентуалниот сојуз на опозицијата и се обидува да стори што може за да го оневозможи.
Од коалицијата (па ни со “црниот ѓавол”) не бидна ништо, а малу подоцна, во настојување да ги поддржи усилбите на основачот на Демократската партија и да им даде пример на другите македонски лилипутански опозициони партии, Лигата за демократија реши едноставно да се втопи во таа голема партија. Колку беше тоа добро, колку лошо, прашање е за дискусија. Намерите, мотивите на тоа обединување беа чисти како солза. Заминувајќи на студиски престој за Германија, три-четири месеци пред изборите 1994, авторот на овие редови му остави аманет на водството на својата (нова?) партија: ако сакате некој успех на изборите, да правите коалиција (пак, ако треба, и со црниот ѓавол)!
За жал, нешто поради лидерската суета, нешто поради гореопишаниот метод на државната кујна, која секому му ласкаше дека може и сам да победи, доста поради политички недораснатите медиумски измеќари и опозицијата излезе на изборите меѓусебно раскарана, разединета, македонскиот народ би рекол: за никаде! Со таква опозиција (и со поткрепа на високоморалниот меѓународен фактор, комушто во Македонија му требаше партија со двотретинско мнозинство за да се извршат нужните промени на македонскиот устав, на македонското знаме, а по можност, и на македонското име), и најтешките повреди на процедурата можеа да се прогласат за “слободни и фер” избори. Опозицијата конечно се обедини, но само за да ги напушти изборите!
Сега сме пред општинските избори 1996. Насекаде во светот локалните избори се проба пред парламентарните. А нашата опозиција си останува таква, каква што си беше од првиот ден на плурализмот! Разединета, самобендисана, убедена дека и таква може да направи нешто против С(К)М. Не сум многу убеден дека таа конечно ќе ја прочита власта и ќе седне разумно да разговара меѓу себе. И тоа, не да разговара за вечна љубов, вечно сојузништво, туку за една прозаична работа: како да ги тргнеме од вратот овие што половина век не водат кон - никаде! Како да ги иставиме од власта, па макар утредента се разделиле за никогаш веќе да не се видиме. Се ми се чини дека е поверојатно некој да го прифати за свој сојузник тројанскиот коњ (ѓоа-либералите!). Барем, нема да се зачудам ако биде така.
Еднаш, во предвечерјето на слободата, го предупредив македонскиот народ добро да размисли за кого ќе гласа, зашто, за прв пат во својата историја, ќе има власт каква што заслужува. Сега во предвечерјето на локалните избори им го велам истото на македонските партии: или ќе се обедините (макар и само за да не се напаѓате меѓусебно) или ќе ве нема! Ни во парламентот ни во Македонија! А и да преживеете, нема да бидете ништо повеќе од она што беше едно време Лигата за демократија: pot à fleurs!

Др Ѓорѓи Марјановиќ