ЗАЛОЖНИЦИ

Од поодамна се колебам да напишам некој збор на тема “заложници” и никако тоа да го сторам. Можеби затоа што не е сосема јасно кој сè е, всушност, заложник во Македонија. На споменувањето на овој збор, меѓутоа, поголемиот дел од нас мисли на драмата со “војничињата” (според дедовскиот жаргон на г. Кљусев). И ден денес на многумина не им е јасно што навистина се случило со војнициве.
Официјалната верзија вели дека нив ги фатиле некаквиси косоварски терористи, па побарале, заради нивното пуштање на слобода, да се пушти од притвор извесен Хасани, што таму се нашол поради мошне прозаично кривично дело (обид за убиство). Нашата владата, загрижена за доброто на своите војници, најде начин ова да му го соопшти на истражниот судија и човеков, за да не си ја оптоварува совеста со четирите млади животи, брзо и ефикасно го пушти притвореникот, а војничињата веднаш потем се најдоа на слобода. После излезе дека именуваниот Хасани се појави пред судот за да си ги земе назад парите од гаранцијата и да се брани од слобода. Излезе дури дека човеков нема врска со какви и да е заложници.
Ако тој нема врска со “драмолетката” на г. Кљусев и комп., се поставува прашањето: за кого тогаш македонската држава ги менувала војничињата. И дали воопшто имало некаква трампа. Дополнителна енигма е од кај му се 200.000 ГМ на Хасани (наводно - обичен работник што чека пензија). Злите јазици трвдат дека функционерите и активистите на PPDSh се препотувале цел еден ден во настојување да ги соберат парите. Ако е тоа точно, тој “обичен работник” и не е толку обичен: тој е многу важен за PPDSh, штом таа коалициона партија со сомнителна легитимност морала да плукне во рацете и да собира пари за гаранцијата. Ако е точен наводот на приштинскиот весник KOHA DITORE, Хасани не е важен само за PPDSh, туку и за косоварите, штом Џафери лично го префрлил на Косово, каде што му бил приреден величенствен пречек и народна веселба со пукање и заедничко сликање за весници. А пак, ако сево ова е точно, тогаш (според теоријата и практиката на кривичното право) PPDSh испаѓа соучесник во грабнувањето на војниците и нивната трампа за Хасани.
Па сепак, иако во јавното обвинителство на Македонија работат луѓе што учеле и полагале кривично право, никому од нив очигледно не му паѓа на памет да фати барем да истражува има ли (и, евентуално, каква) врска помеѓу грабнувањето на војниците и нивната трампа со косоварските терористи. А ако PPDSh соработува со косоварските теористи, тогаш и таа партија е криминална структура. А ако е криминална структура тогаш последно место на кое треба да се најде е - македонската влада. Ако пак е таму, тоа значи дека сепак не е криминална структура и не е соработник со косоварските теористи. А можеби трампа воопшто и немало.
Хасани вели дека не знае ништо за некаква трампа. А во објавеното (строго доверливо) писмо на скопскиот јавен обвинител до истражниот судија стои црно на бело дека токму за тој Хасани се киднапирани тие четворица војници. Владата, од своја страна, дури се пофали со својата трампа, што спречила дополнителни трошоци за мртовечки ковчези и погребни свечености.
И така, клопчето се мрси, се мрси, што, на крајот од краиштата, никој не знае дури ни толку - имало ли воопшто киднапирање, имало ли трампа, ако имало - за кого се трампени војниците (Хасани вели не било за него, писмото на скопскиот јавен обвинител тврди - токму за него). Ви личи ли сево ова на нешто? Постарите ќе се сетат на убавиот замрсен филм чијшто наслов стана синоним за заплеткана приказна со онолку вистини колку што има субјекти во неа: “Рашомон” (оттаму - рашомонијада). Мислам дека е време некој да му сугерира на Милчо Манчевски да се зафати со размрсување на она што македонските власти очигледно не може да го сторат.
Деновиве прикаската со македонските заложници добива нов заплет: војниците, очигледно неблагодарни што владата ги спаси од ковчезите и сè што оди со тоа, бараат надомест на штета за време на киднапирањето и заложништвото.
До мене првин допре приказната за ставот на еден мој драг пријател (и поранешен претседател на Лигата за демократија), кој, наводно, на некоја телевизија не само што им го оспорил правото на надомест на штета, туку побарал и нивна дисциплинска одговорност поради тоа што дозволиле да бидат фатени. Ако точно ми пренеле, ова би било некаква јапонска војничка доктрина: за да одбегне какво и да е заробување, македонскиот војник мора да загине. А, ако загине, ковчег не му гине. Па, нели одбегнувањето на ковчезите е вистинската добродетел на владата во случајов.
Но, ако и не сум согласен со мојот пријател и сопартиец дека војниците може да бидат казнети затоа што биле фатени (не знам некоја армија во светот да ги казнува своите војници и офицери што биле заробени од непријателот), наполно сум согласен со него дека немаат никакво право на надомест на штета. Впрочем, и самиот сум бил војник и сум полагал заклетва. Во неа велевме дека сме готови, ако притреба (не дај Боже!) и животот да го положиме на олтарот на Татковината. И сега, ако ниедна држава на светот не им плаќа надомест на семејствата на загинатите војници (што ќе рече: за најголемата, непоправливата штета што може да се претрпи), по која логика да се обештетуваат оние што претрпеле далеку, далеку побеззначајна и лесно надоместлива штета. Тоа во логиката е нарекува “аргументум а маиоре ад минус”: она што важи за потежок, мора да важи и за полесен случај. Ако државата не е обврзана да плати отштета за смртта на војникот, не е должна да плаќа ни за неговото телесно повредување, заробување, киднапирање и сл. Па белки тоа можел некој да им го каже на нашите “војничиња”. Белки толку можеле да сфатат и самите, без кој и да е да им каже. А тие сепак бараат надомест.
Прво што ми паѓа на памет е: бараат можеби затоа што им ветиле надомест што се согласиле да изигруваат заложници. Ми беше сомнително што толку долго време јавноста не им ги знаеше ни имињата, ниту можеше да им ги види лицата на киднапираните. Уште тогаш си мислев дека Кљусев веројатно бара доброволци. Ако АРМ им исплати каква и да е надомест (а како да прочитав некаде дека Министерството за одбрана им ветува дека ќе ги обештети), ќе имаме доказ над доказите дека доброволци и навистина биле пронајдени.
РЅ: На г. Милчо Манчевски не му барам надомест за авторство на идејата за “Македонскиот Рашомон” (ако реши да го снима). Но, би бил почестен да ме спомне на шпицата.