ЗБОР-ДВА ЗА АЛБАНСКОТО ПРАШАЊЕ

Едно време, кога бев политички ангажиран (во својство на Претседател на Лигата за демократија), ме посети еден швајцарски новинар. Со педантноста по која е познат неговиот народ, не само што ми ја даде својата визит-карта, туку, згора на тоа (за да нема никакво сомневање во врска со неговиот идентитет!), ми го даде на увид и пасошот. Разговаравме за со и сешто, за конечно да дојдеме до главниот предмет на неговото (и на европското) интересирање: положбата на Албанците во Македонија. Прашањето го започна мошне дипломатски - првин му удри неколку четки на мојот општо познат профил на либерален интелектуалец, за потем да премине врз идејата што го беше довела кај мене: “Зошто вие во Македонија во оваа материја не би го следеле примерот на Швајцарија?”
Се направив на три и пол, небаре не сум го разбрал. И, како да го вртам разговортот на друга тема, “наивно” го запрашав: “Проштевајте, господине XY. Вие сте Германец?” Човекот ме погледна зачудено и ме потсети на својот швајцарски пасош. “Не станува збор за пасошот, туку за Вашата национална припадност”, реков. Разговорот го водевме на германски, та затоа продолжував да изигрувам “неинформиран човек”: “Вашиот мајчин јазик е германскиот, па оттаму и Вашата национална припадност!”, “заклучив” аподиктички. Човекот енергично протестираше, уверувајќи ме дека не е никаков Германец, туку само Швајцарец, по сто пати Швајцарец.
Јас продолжив со мојата омилена (сократовска!) метода: “Добро! Да Ве прашам! А како се чувствуваат оние граѓани на Вашата земја, чијшто јазик е француски?” На одговорот не морав многу да чекам: “Како Швајцарци, се разбира!” Распрашувајќи го во ист стил, понатаму, “дознав” дека и жителите што зборуваат италијански се чувствувале Швајцарци, а така било и со оние педесетина илјади души чијшто јазик е ретророманскиот.
Уште кај Швајцарците што зборуваат италијански мојот гостин сфати што сакам со моите пипави, професорски прашања, но јас сепак продолжив. Му советував своето европско прашање за решавање на албанскиот проблем во Македонија според швајцарската формула да им го постави на Албанците, а не нам. Зашто, македонските Албанци се алергични дури и на помислата на каков и да е начин да бидат одделени од матицата Албанија.
Во таа смисла тие успејаа во нешто што на прв (а и на сто и прв!) поглед е нонсенс: јазички да нѐ силуваат како народ, забранувајќи нѝ да ги викаме онака како што тие самите себеси се викаат. И додека тие себеси се нарекуваат Shqiptar (што се изговара “Шќиптар”), ние мора да ги викаме Албанци, без оглед на тоа што Албанци може да бидат само жителите на државата што се вика Албанија.
(Кога сме веќе тука: тргнувајќи од бедниот број Македонци што останаа во Дебар, јас уште можам да изговорам дека Дебар е шиптарски град, но никогаш нема да речам дека Дебар е албански град. Зашто тоа значи нешто сосема друго! Тоа значи дека Дебар ѝ припаѓа, односно: треба да ѝ припадне, на Албанија. А тоа ниту било, ниту ќе биде! А ако некој сака така да биде треба да ризикува многу крв! Можеби и повеќе одошто беше пролеана во Босна!)
Македонските Албанци постојано зборуваат за некакваси голема историска неправда што, наводно, му била направена на албанскиот народ, та останал поделен помеѓу три-четири држави. Притоа, “забораваат” на фактот дека нивниот огромен број надвор од Албанија не е (и никогаш не бил) никаква историска неправда, туку само резултат од нивниот азијатски наталитет. Кога се создаваше државата Албанија, надвор од нејзините граници остана релативно мал број Албанци!
И уште нешто: нашите албански политичари воопшто не се стегаат да признаат дека нивната политика се крои на Косово, а не во Тетово, и дека тукашните централи само го извршуваат она што било “зацртано” таму. (Вака изречно лидерот на албанскиот коалиционен партнер на СДСМ за белградско ВРЕМЕ!). Притоа е добро да имаат на ум еден факт: дека Македонија е единственото место под сонцето каде што Албанците живеат пристоен живот. А сето тоа поради неколку усвитени глави може многу лесно да отиде во прав и пепел. За жал, и не само тоа! Затоа, подобро да размислат за европскиот предлог: за интеграција во земјата во која живеат! А албанското прашање (како и македонското, впрочем) ќе се реши само од себе кога за десетина-дваесет години ќе се најдеме заедно во Обединетите Европски Држави. Имам впечаток дека ова е посреќен пат од оној ш то го избраа Караџиќ и Младиќ во Босна.

ДНЕВНИК (I,33,13)